Er liggen door Nederland zo’n 40.000 gemalen en sluizen. Om de kilometer komen migrerende vissen in Europa een barrière tegen (WNF, 2019). De visstand is door de volgebouwde rivieren en kanalen drastisch afgenomen. Daarom zijn waterbeheerders jaren geleden al begonnen met het migreerbaar maken van deze waterbeheerobjecten. Volgens John moest er een vispassage komen die voldeed aan de moderne tijd en de daarbij behorende technologieën, een vispassage die naar zijn waterbeheerder communiceert en leert van de wensen van de migrerende voorbijgangers: vissen.

Zelfdenkende vislift
Het systeem van de Vislift is zelfdenkend. Het herkent vissen, past de stroomsnelheid daarop aan en meet de waterkwaliteit, waterstanden en stroomsnelheden. Hoe is dit product tot stand gekomen? John van Boxel begint enthousiast zijn verhaal en zijn passie voor zijn werk is op te merken. John: “Ik heb vroeger meegeholpen met het bouwen van traditionele vispassages en heb altijd een passie gehad voor vissen. Op een geven moment kom je op een punt in je leven dat je iets wilt doen wat ertoe doet. De toekomst is aan het veranderen. Duurzaamheid, innovatie en groen denken worden steeds belangrijker, duurzaam wordt stoer. De economie verandert langzaam in een verdienmodel in dienst van de aarde.” De Smart Vislift is een innovatieve vispassage. Hij is van ronde vorm, ideaal voor vissen om gemakkelijk een flinke hoogte te kunnen overwinnen op een klein oppervlakte. John legt uit dat hij vroeger al bij koi kwekers zag dat ze werkten met ronde aquaria: “Een vis kijkt ook met zijn zijlijn. Door de wokkelvormige baan in de vislift krijgt een vis geen opgesloten gevoel.”

Innoveren
“Innoveren kan als een soort team- en topsport worden gezien. Je moet het durven en je doet het met elkaar. Na het twee jaar lang monitoren van de Vislift door meerdere partijen hebben we nu meer dan voldoende bewijs dat het werkt. Eerst krijg je te maken met ontkenning en het aanhoren van veel ‘ja maar’. Vervolgens is het soms lastig om alle partijen jouw visie van het product duidelijk te maken.” John vertelt over het kantelpunt bij Waterschap Rivierenland: “Ik sprak met Bjorn Prudon, innovatiemanager bij het waterschap en een man die ook een passie heeft voor vissen. Samen met Waterschap Rivierenland hebben we de eerste Vislift gerealiseerd en geplaatst bij Almkerk, vlakbij mijn woonplaats, om snel ter plaatse te kunnen zijn als er calamiteiten zouden zijn.” Ondertussen zijn er in anderhalf jaar vijftien visliften geplaatst en komen er volgend jaar nog zeker tientallen bij.

Waarneming wordt wetenschap
De Vislift is een vispassage die met de beheerder praat en daarbij mensen verbindt. Door het zelfdenkende systeem komt er veel data binnen bij verschillende beheerders van de Vislift. Er ontstaat een verbinding tussen de wetenschap, ecologen, waterschappen, gemeentes en andere beheerders. Ecologie en technologie komen samen. Door het systeem, waaraan intelligente data- analyse is gekoppeld, worden veel meer vissen meteen herkend. In combinatie met mogelijke veranderingen in waterkwaliteit- en bijvoorbeeld temperatuur kunnen ecologen langzaam scenario’s gaan herkennen en deze later zelfs voorspellen. Door kunstmatige intelligentie gaat de Smart Vislift op termijn hierop anticiperen en de beheerder vroegtijdig een sein geven zodat eco- en watersystemen in balans kunnen blijven en verbeterd kunnen worden.

Toekomstdromen
“Waarneming wordt wetenschap. Met alle data die gemonitord wordt, kunnen patronen uiteindelijk geanticipeerd worden en bijvoorbeeld een slechte waterkwaliteit calamiteit hiermee voorkomen.” John: “Een doel en droom van mij is dat men vanuit alle windstreken naar ons toe komt voor raadpleging, vissen en watergedrag; voor verbetering van vissenwelzijn en natuurherstel”. Alles is dan automatisch verbonden, een digitale onderwaterwereld. Een opbouw van monitoring en wetenschap zonder dat de natuur daarmee belast wordt. Er is inmiddels door de huidige Smart Visliften, verspreid door heel Nederland, een enorme datagrid ontstaan die elke dag verder uitbreidt. Hierdoor is veel nieuwe data en kennis bekend. De Linge is bijvoorbeeld een stuk toegankelijker geworden voor vissen en is grotendeels zelfdenkend. Er zijn er vissen waargenomen door de Smart Vislift die in 20 jaar traditionele KRW-monitoring nooit eerder zijn waargenomen. “Het zou gaaf zijn als waterbeheerders, overheden, ecologen en ingenieurs/adviesbureaus deze gegevens gaan gebruiken voor advies over bijvoorbeeld problemen met vissoorten afname, de visstand of met waterkwantiteit- en kwaliteit.”

John zijn passie en ideeën strekken hem ver vooruit naar de toekomst. Vanuit andere werelddelen is er interesse getoond en kan er data internationaal gekoppeld gaan worden. “We kunnen dan snel en eenvoudig van elkaar gaan leren. In Nederland zijn al meer dan veertig visliften geplant en het worden er zeker meer. Een vispassage als gereedschap voor ecologen en waterbeheerders. De toekomst is in een razend tempo aan het veranderen. De komende 30 jaar zullen veranderingen sneller gaan dan ze de afgelopen 300 jaar deden. Daardoor wordt innovatie steeds belangrijker.”